โบราณวัตถุเกี่ยวแก่มหาเทวีอธีนานั้น
มีอยู่เป็นอันมากครับ
ทั้งที่เป็นผลงานยุคกรีก-โรมัน
ที่มีการเก็บรักษาและจัดแสดงไว้ในพิพิธภัณฑ์ต่างๆ
จนถึงผลงานของศิลปินตะวันตกยุค 200-300 ปีมานี้ ที่นอกจากจะอยู่ในพิพิธภัณฑ์แล้ว
ก็มีให้ชมในสาธารณสถานมากมายหลายแห่ง ทั้งในทวีปยุโรป และทวีปอเมริกา
ซึ่งผมก็พยายามคัดเลือกชิ้นงานที่เด่น
หรือมีสภาพสมบูรณ์ควรค่าแก่การชื่นชม มานำเสนอในบทความนี้ครับ
และก็จะทยอยนำเสนอชิ้นงานใหม่ๆ
เพิ่มขึ้นเรื่อยไป เพราะตั้งแต่วันแรกที่ผมเริ่มโพสต์บทความนี้
ก็ยังมีเทวปฏิมาอีกหลายองค์ที่ผมยังค้นข้อมูลติดค้างอยู่
ท่านที่สนใจทางนี้
จึงควรแวะเวียนเข้ามาชมเรื่อยๆ นะครับ
1.สาธารณรัฐเฮลเลนนิค (กรีซ)
1.1 พิพิธภัณฑสถานทางโบราณคดีแห่งชาติ (National
Archaeological Museum) กรุงเอเธนส์
ประติมากรรมของมหาเทวีอธีนา อายุราวๆ
กลางคริสตศตวรรษที่ 3
วาร์วาไคออน อธีนา (Varvakeion
Athena/(Βαρβανάκι Αθηνά) หินอ่อนแกะสลัก สูง 1.05 เมตร
คือเทวรูปซึ่งประติมากรโรมัน สมัยคริสตศตวรรษที่
3 จำลองจาก อธีนา พาร์เธนอส (Athena Parthenos/Αθηνά
Παρθένου) ที่เคยประดิษฐานใน มหาเทวาลัยพาร์เธนอน (Parthenon/Παρθενώνας) และถูกทำลายไปแล้ว คาดว่าทำขึ้นในราวๆ ค.ศ.200-250
พระเศียรของเทวรูป วาร์วาไคออน อธีนา
1.2 พิพิธภัณฑสถานแห่งอโครโปลิส (Museum
of Acropolis) กรุงเอเธนส์
Protector of Borders
เทวประติมากรรมมหาเทวีอธีนา แบบนูนต่ำ (Bas-relief)
ศิลปะกรีก อายุราวๆ 470 ปีก่อนคริสตกาล
เป็นภาพแกะสลักที่มีขื่อเสียงมากครับ
ตำราหลายเล่มที่กล่าวถึงพระนางเมื่อ 30-40 ปีมาแล้วนิยมใช้ภาพนี้กันมาก
1.3 พิพิธภัณฑ์โบราณคดีพีเรอุส (Archaeological
Museum of Piraeus) กรุงเอเธนส์
The Peiraeus Athena
(Αθήνα Πειραιώς) หล่อด้วยสำริด ศิลปะกรีก อายุราวๆ 340-330
ปีก่อนคริสตกาล
ประติมากรรมมหาเทวีอธีนา ศิลปะโรมัน ราวๆ
คริสตศตวรรษที่ 4
ภาพระยะใกล้ ของ The Peiraeus Athena
1.4 สถาบันเอเธนส์ (Academy
of Athens)
อธีนา โพรมาคอส (Athena
Promachos/Αθηνά Πρόμαχος) แกะสลักจาผหินอ่อนโดย เลโอนิดาส
โดรซิส (Leonidas Drosis/Λεωνίδας Δρόση เสียชีวิตเมื่อปี
1882) ประติมากรกรีกยุคคริสตศตวรรษที่ 19
ซึ่งฝีมือไม่เป็นรองช่างกรีก-โรมันเมื่อพันปีก่อนเลยครับ
ได้รับการยกย่องว่า
เป็นประติมากรรมมหาเทวีอธีนาที่งามที่สดในยุคคริสตศตวรรษที่ 19
เช่นเดียวกับองต์ที่อยู่หน้ารัฐสภาออสเตรีย
เสียแต่ของจริงดูยากหน่อยครับ
เพราะตั้งอยู่บนเสาสูงมาก เป็นเสาประดับด้านข้างมุขหน้าอาคารของสถาบัน
ขณะที่อีกข้างหนึ่งเป็นเสาประดิษฐาน สุริยเทพอพอลโล (Apollo/Απόλλων)
ในฐานะที่เป็นคุรุเทพแห่งศิลปวิทยาการเหมือนกัน
และเป็นฝีมือช่างคนเดียวกัน
ผมก็ไม่เข้าใจหรอกนะครับ
ว่าทำไมต้องทำเป็นเสาสูงลิ่วขนาดนี้ เพราะถ้าจะตั้งบนแท่นประมาณอนุสาวรีย์ทั่วๆ ไป
ก็ไม่เห็นว่าจะทำให้ความสง่างามของอาคารสถาบันลดลงแต่อย่างใด
แถมยังจะทำให้ชื่นชมความงามของทั้งสององค์ได้ง่ายกว่าที่เป็นอยู่ด้วย
2.สาธารณรัฐอิตาลี
2.1 พิพิธภัณฑสถานทางโบราณคดีแห่งชาติ
กรุงเนเปิลส์ (National Archaeological Museum หรือ Museo
archeologico di Napoli)
Athena Farnese หรือ Athena Hope-Farnese คือเทวรูปของพระนาง ซึ่งช่างโรมันจำลองขึ้นจากอวค์ต้นแบบที่มีพระนามเดิมว่า อธีนา ไฮเจีย (Athena Hygieia/Αθηνά Υγιεινή) ที่รังสรรค์โดบประติมากรกรีก ไพโรส (Pyrrhos/ Πύρρος) เมื่อ 430 ก่อนคริสตกาล และได้สูญหายไปแล้ว
ได้รับการยกย่องว่า เป็นพระรูปของมหาเทวีอธีนาที่งามที่สุดองค์หนึ่งครับ
เทวประติมากรรม มหาเทวีอธีนา
คงจะอยู่ในท่าที่กำลังพุ่งหอกครับ พระหัตถ์ซ้ายก็คงจะถือโล่
ซึ่งก็หายไปแล้วทั้งสองอย่าง
ที่ผมใช้คำว่า เทวประติมากรรม
ก็เพราะไม่ใช่เทวรูปสำหรับตั้งบูชา
ถ้าเป็นเทวรูปบูชา มักจะอยู่ในท่ายืนตรง
อย่างเช่น อธีนา พาร์เธนอส ไม่ใช่เคลื่อนไหวครับ
2.2 พิพิธภัณฑสถานทางโบราณคดีแห่งชาติ (Museo
Archeologico Nazionale) กรุงฟลอเรนซ์
นิยมเรียกกันทั่วไปว่า Minerva
of Arezzo หล่อด้วยสำริดและทองแดง สูง 155 ซม.
ฝีมือช่างกรีกเมื่อราวๆ 300–270 ปีก่อนคริสตกาล
2.3 พิพิธภัณฑสถานแห่งนครรัฐวาติกัน (Vatican
Museum) กรุงโรม
Athena Giustiniani
แกะสลักจากหินอ่อน Parian
ได้จากการขุดแต่ง เทวาลัยมิเนอร์วา เมดิคา (Minerva
Medica) บนเขา เอสกุยลีเน (Esquiline)
คาดว่าจะเป็นฝีมือช่างโรมัน
ที่จำลอจากองค์ต้นแบบของฟีดิอ้ส (Pheidias/Φειδίας) แต่ก็ไม่เหมือนกับ วาร์วาไคออน อธีนา
เทวประติมากรรม มหาเทวีอธีนา งามจับใจครับ
น่าจะเป็นฝีมือช่างยุโรปในช่วงคริสตศตวรรษที่ 19-20 เสียดายที่ไม่สมบูรณ์
มหาเทวีอธีนา กับหัวของเมดูซา
(Medusa/μέδουσα)
รูปภาพบนพื้นโมเสค ภายในนครรัฐวาติกัน
2.4 อธีนา โพรมาคอส (Athena
Promachos/Αθηνάς Προμάχου) ตั้งอยู่ริมหาดที่ เร็จจิโอ
คาลาบรียา (Reggio Calabria)
2.5 Goddess Athena Minerva for
the Romans,1839
โดย อันโตนิโอ โซลา อี ลีอันซัส (Antonio
Solà i Llansas :1870-1861)
ปัจจุบันอยู่ที่ หอศิลปะร่วมสมัยแห่งขาติ
(Galleria
Nazionale d'Arte Moderna) กรุงโรม
ฝีมือประติมากรอิตาเลียนรุ่นคริสตศตวรรษที่ 19
งามประชันกับช่างโรมันได้สบายครับ
3. สหราชอาณาจักร
3.1 พิพิธภัณฑสถานแห่งลิเวอร์พูล (Liverpool Museum)
Ince Athena ฝีมือช่างโรมัน แกะสลักจากหินอ่อน สูง 1.67
อายุราวๆ คริสตศตวรรษที่ 1 จำลองแบบจากฝีมือช่างกรีกที่มีอายุราวๆ 400 ปีก่อนคริสตกาล
3.2 คลังสะสมของ ชาร์ลส์ ทาวน์ลีย์
(Charles
Townley Collection)
มหาเทวีอธีนา พบที่เนินเขา เอสกุยลีเน (Esquiline)
ในกรุงโรม ศิลปะโรมัน อายุราวๆ คริสตศควรรษที่ 2
ซึ่งทำตามต้นแบบฝีมือช่างกรีกสมัย 400 ปีก่อนคริสตกาล
โดยประติมากรอิตาเลียน คาร์โล อัลบาชินี
(Carlo
Albacini) ได้เติมหมวกเหล็กแบบโครินธ์ (Corinthian helmet) กับฉลองพระองค์ที่หล่อด้วยสำริดเข้าไปในปีค.ศ.1783
ซึ่งเข้ากันได้อย่างแนบเนียน ยังกับทำมาด้วยกันเลยครับ
4.สาธารณรัฐฝรั่งเศส
4.1 พิพิธภัณฑ์ลูฟว์ร์ (Musée
du Louvre) กรุงปารีส
Helmeted Minerva Holding An Owl
เดิมเป็นประติมากรรมหินอ่อนทอง (Golden
onyx marble) ของ พระเทวีเฮรา (Hera/Ήρα) ที่ช่างโรมันจำลองแบบจากประติมากรรมที่เรียกกันว่า
Hera Borghese ในช่วงคริสศตวรรษที่ 2
ต่อมา จึงมีการเติมพระเศียร
และพระกรของมหาเทวีอธีนา ที่แกะจากหินอ่อนธรรมดาเข้าไปในช่วงคริสศตวรรษที่ 18
Athena Mattei
เป็นเทวประติมากรรมกะสลักบนหินอ่อน Parian
ฝีมือช่างโรมันจำลองขึ้นจากองค์ต้นแบบฝีมือช่างกรีก
ซึ่งองค์ต้นแบบนั้น ก็ยังอยู่รอดมาจนถึงปัจจุบันด้วยนะครับ
นั่นก็คือ Peiraeus Athena ที่ พิพิธภัณฑ์โบราณคดีพีเรอุส กรุงเอเธนส์ นั่นเอง
แต่ลีลาท่าทางกลับไม่เหมือนกันนะครับ ผมจึงไม่ทราบว่า เหตุใดคำราฝรั่งจีงบอกว่าถอดแบบมา อาจจะเอามาเฉพาะเครื่องทรงก็เป็นได้
Sitting Athena
แกะสลักจากหิน Porphyry สีแดง ประกอบสำริด ฝีมือช่างโรมันสมัยคริสตศตวรรษที่ 2 สูง 147 ซม. (57.87
นิ้ว)
น่าจะเป็นเทวรูปสำหรับบูชา
ไม่ใช่แค่ประติมากรรมแบบทั่วไปนะครับ แถมยังแกะจากหินชนิดที่ไม่ค่อยมีใครนำมาใช้กัน
จึงเป็นอะไรที่หาดูยากมากๆ
ถ้าหอกกับเทวีแห่งชัยชนะ หรือ ไนกี (Nike/Νίκη) ยังอยู่ จะยิ่งงามสมบูรณ์แบบ
Athena Velletri
เป็นประติมากรรม (หรืออาจจะเป็นเทวรูป?) ที่ช่างโรมันสมัยคริสตศตวรรษที่ 1 จำลองจากองค์ต้นแบบของประติมากรกรีก เครซิลาส
(Kresilas/Κρεσίλας) ที่หล่อด้วยสำริดสมัย 430
ปีก่อนคริสตกาล
Athena Carrée ,1806
ประติมากรรมนูนสูง ประดับด้านหน้าอาคาร กูร์
การ์เร (Cour Carrée) อันเป็นส่วนหนึ่งของพระราชวังลูฟว์ร์
นับว่าเป็นการนำเสนอเทพนารีองค์นี้ ในลีลาที่แปลกไม่ซ้ำแบบใครครับ
ฝีมือประติมากรฝรั่งเศส ฟิลิปป์-โลรองต์
โรลองด์ (Philippe-Laurent Roland)
4.2 The Triumphal Dance to Pallas
Athena พระราชวังแวร์ซายส์
4.3 ประตูชัยแห่งการ์รูแซลล์ (The Arc
of Carruselle) กรุงปารีส
โดยปกติ จิตรกรรม หรือ
ประติมากรรมของมหาเทวีอธีนา ที่ทำแบบ nude นั้น
ไม่ค่อยมีใครทำกัน เพราะไม่เข้ากับภาพลักษณ์ และ พระจริยาวัตรของพระนาง
แต่ที่ผมชอบก็คือ องค์นี้มีปีกด้วย
ไม่เคยเห็นที่ไหนเลยครับที่ทำแบบนี้
5. สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี
5.1 พิพิธภัณฑ์ลีบีกเฮาส์ (Liebieghaus
Museum) กรุงแฟรงค์เฟิร์ต
เทวรูปมหาเทวีอธีนา สวมหมวกเหล็กแบบโครินธ์ (Corinthian
helmet) ถือโล่ที่มีรูปใบหน้าของ จอมอสุรีเมดูซา (Medusa/Μέδουσα)
ฝีมือช่างโรมัน ราวๆ ค.ศ.180-190
5.2 Athena protects the Young Hero (Der junge Held wird von Athena beschützt),1854 กรุงเบอร์ลิน
ฝีมือประติมากรเยอรมัน กุชตาฟ เบลเซอร์ (Gustav
Bläser)
อีกหนึ่งสุดยอดประติมากรรม ของมหาเทวีอธีนาครับ
แม้จะเป็นฝีมือช่างเยอรมันสมัยคริสตศตววษที่ 19 มิใช่ช่างกรีก-โรมันก็ตาม
ในภาพจำของชาวยุโรป มหาเทวีอธีนาเป็นหนึ่งในเทพหลายองค์
ที่ทรงอุปถัมภ์วีรบุรุษต่างๆ แต่ในบรรดาเทพเหล่านั้น
พระนางมรงช่วยเหลือได้ดีที่สุด
ภาพระยะใกล้ ของ Athena protects the
Young Hero
5.3 Diomedes and Athena
อยู่ที่ ชลอสส์บรึค (Schlossbrücke)
กรุงเบอร์ลิน
ดิโอมีดีส (Διομήδης)
เป็นหนึ่งในผู้นำคนสำคัญของกองทัพกรีกในสงครามกรุงทรอย
ยืนเคียงข้างกับมหาเทวีอธีนา ซึ่งเป็นเทพผู้ช่วยเหลือและนำชัยชนะมาสู่กองทัพกรีก
ความจริง
เรื่องราวของขุนศึกผู้นี้ไม่ค่อยจะน่าชื่นชมนักหรอกครับ
คือเมื่อ เธร์ซิตีส (Thersites/Θέρσιτες)
นายทหารกรีกคนหนึ่งเห็นว่า หลังจาก อคิลลิส (Achilles/Αχιλλεύς)
สังหาร พระนางเพนธีซิเลีย (Penthesilea/Πενθεσίλεια) ราชินีแห่ง ชนเผ่าอเมซอน (Amazon/Αμαζόνα) และตั้งใจจะจัดการพระศพของพระนางอย่างสมพระเกียรติ
เขาก็พูดจาเย้ยหยัน จนถูกอคิลลิสฆ่าตาย
ดิโอมีดีสซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องของเธร์ซิตีส
โกรธมาก จึงนำพระศพของพระนางพ่วงกับรถศึก
และลากไปเช่นเดียวกับที่อคิลลิสทำกับพระศพเจ้าชายเฮ็คเตอร์ (Hector/Έκτορας)
แห่งกรุงทรอย จนถูกอคิลลิสสังหารตายตกไปตามกัน
ผมจึงไม่เข้าใจนักว่า
ทำไมจึงมีการสร้างประติมากรรมชุดนี้ ในสถานที่ดังกล่าว
แต่ก็นับว่าเป็นประติมากรรมที่สวยงามชุดหนึ่ง
5.4 ประติมากรรมของมหาเทวีอธีนา ที่ ไฮเดลแบร์ก
(Heidelberg)
รัฐบาเดน-เวือร์ตเตมแบร์ก (Baden-Württemberg)
6.สาธารณรัฐออสเตรีย
6.1 The Athena Fountain
(Pallas Athene Brunnen), 1893-1902
หน้าอาคารรัฐสภาออสเตรีย ริม ถนนริงชตรัสส์
(Ringstraße)
ใกล้พระราชวังฮอฟบวร์ก (Hofburg Palace) กรุงเวียนนา
นี่คือ ประติมากรรมมหาเทวีอธีนา
องค์งามที่สุดในยุคคริสตศตวรรษที่ 19 ครับ
สร้างเโดย คาร์ล คุนด์มานน์ (Carl
Kundmann), โยเซฟ เตาเตนไฮน์ (Josef
Tautenhayn) และ ฮูโก เฮร์ดเทิล (Hugo Haerdtl)
รายละเอียดของศิราภรณ์
และฉลองพระองค์ของประติมากรรมมหาเทวีอธีนา อันเลื่องชื่อของรัฐสภาออสเตรีย
งานปิดทองบนหินอ่อน
ที่จะทำให้คงทนต่อลมฟ้าอากาศมาได้ยาวนานขนาดนี้ เป็นอะไรที่น่ายกย่องมากครับ
ในช่วงแรกที่ยังไม่มีการปิดทอง
ภาพระยะใกล้ของ มหาเทวีอธีนา แห่ง
รัฐสภาออสเตรีย ซึ่งทุกวันนี้ยกย่องกันว่า งามที่สุดในโลกครับ
6.2 Minerva Fountain,1873 กรุงเวียนนา
เป็นรูปภาพซึ่งทำด้วยโมเสค (Mosaic)
คือการเอากระเบื้องสีมาเรียงต่อกันเป็นรูปภาพ
ซึ่งจะทำให้ได้ผลงานที่คงทน มีอายุเป็นพันปีครับ
เพราะโบราณวัตถุที่ทำแบบนี้ตั้งแต่ยุคโรมัน
จมดินจมทรายมาเป็นพันปั ขุดขึ้นมาทำความสะอาดแล้ว สี
ยังแจ่มอยู่
7.ราชอาณาจักรเบลเยียม
ราชพิพิธภัณฑ์วิจิตรศิลป์แห่งแอนท์เวิร์พ
(Royal
Museum of Fine Arts Antwerp)
Helmeted Minerva,1886
ประติมากรรมดินเผาเคลือบ
รังสรรค์โดยประติมากรเบลเยียม ยาน ฟรานส์ เดคเคอร์ส (Jan
Frans Deckers : 1835-1916) ฐานกว้าง 26 ซม. (10.2 นิ้ว) สูง 40.5
ซม. (15.9 นิ้ว)
งามจริงๆ ครับ
เห็นแล้วใจละลาย
8.ราชอาณาจักรสเปน
8.1 Pallas Athena
ศิลปะโรมัน อายุราวๆ กลางคริสตศตวรรษที่ 2 อยู่ที่ กาซา เด ปิลาโตส (Casa
de Pilatos) เมือง เซบีญา (Sevilla)
8.2 บาเลนเชีย (Valencia)
คนส่วนใหญ่ชอบเรียกว่า Athena
Nike
เพรราะท่านถือเทวีไนกี หรือเทวีแห่งชัยชนะ
แต่ในทางประติมานวิทยาแล้ว เป็นปางเดียวกับที่ มหาเทวาลัยพาร์เธนอน
(Parthenon/Παρθενώνας)
ซึ่งทรงมีพระนามว่า อธีนา พาร์เธนอส
9.สาธารณรัฐอาหรับซีเรีย
9.1 พิพิธภัณฑ์โบราณคดีปาล์มไมรา (Palmyra Archaeological Museum)
Al-Lat-Athena จากเทวาลัยอัล-ลัต (Al-Lat) ปาล์มไมรา (Palmyra)
อัล-ลัต เป็นพระนามของมหาเทวีอธีนา ในภาษาอาหรับ
(للات) ซึ่งเคยเป็นที่เคารพบูชากันในอาณาจักรปาล์มไมรา และรัฐต่างๆ
ในตะวันออกใกล้ ซึ่งเจริญรุ่งเรืองอยู่ในยุคโรมัน ก่อนที่ศาสนาอิสลามจะยึดครอง
องค์เทวรูปจึงเป็นศิลปะโรมัน ดังที่เห็นกันอยู่นี้ละครับ
9.2 พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรุงดามัสกัส (National Museum of Damascus)
Al-Lat-Minerva จากอัสซุวัยดาอ์ (As-Suwayda) อายุราวๆ คริสตศตวรรษที่
2
19.สหรัฐอเมริกา
10.1 มหาเทวาลัยพาร์เธนอนจำลอง แนชวิลล์ รัฐเทนเนสซี
ผู้ออกแบบคือ วิลเลียม ครอเฟิร์ด สมิธ (William Crawford Smith) สร้างขึ้นในปี 1897 โดยเป็นการ reconstruct จากเทวรูป อธีนา พาร์เธนอส ในขนาดและรายละเอียดที่เชื่อกันว่า ใกล้เคียงกับองค์จริง
10.2 พิพิธภัณฑ์ เจ. พอล เก็ตตี้
(J.
Paul Getty Museum) ลอสแองเจลีส
Athena Promachos
เทวรูปสำริด ขนาด 20.6×5×4.5 ซม. ฝีมือช่างโรมัน อายุระหว่าง 50 ปีก่อนคริสตกาล-ค.ศ.25
เทวรูปนี้ เดิมคงถือหอกกับโล่ซึ่งสูญหายไป ที่พิเศษคือ
บน helmet ของพระนางทำเป็นรูปกริฟฟิน (Griffin)
ปรระติมากรรมหินอ่อนแกะสลัก โดยศิลปินชาวอังกฤษ โจเซฟ
โนลล์เคนส์ (Joseph Nollekens)
10.3 พิพิธภัณฑ์ศิลปะแห่งเมโทรโปลิตัน (Metropolitan
Museum of Art) นิวยอร์ค
Minerva
ประติมากรรมดินเผา ทำขึ้นในปี 1766 โดยประติมากรฝรั่งเศสที่ใช้นามแฝงว่า โคลดิอง (Clodion ชื่อจริงคือ โคลด มิแชล Claude Michel : 1738–1814) สูง 48 ซม.
โคลดิองได้ศึกษาวิธีการสร้างประติมากรรมดินเผาขนาดเล็กจาก
ชาร์ลส์-โฌแซฟ นาตัวร์ (Charles-Joseph Natoire) ผู้อำนวยการสถาบันฝรั่งเศสในกรุงโรม
แล้วต่อมาผลงานการสร้างประติมากรรมประเภทนี้ก็สร้างชื่อเสียงให้เขาเป็นอันมาก
อย่างเช่นเทวปฎิมาองค์นี้
ซึงเกิดจากการผสมผสานแบบอย่างจากประติมากรรมมหาเทวีอธีนาที่สำคัญหลายองค์ โดยเฉพาะ
Athena
Giustiniani ของพิพิธภัณฑสถานแห่งนครรัฐวาติกัน โดยมีลายเซ็นของเขาอยู่ที่ฐานด้วย
11.สหรัฐเม็กซิโก
ปรระติมากรรมของปมหาเทวีอธีนา ที่ กัวลาดาฮารา (Guadalajara) ตั้งอยู่บนแท่นเในศูนย์กลางของน้ำพุใหญ่ (74 x 8 เมตร)
เป็นสัญลักษณ์ของ: "สติปัญญาและอำนาจ ซึ่งปกป้องเมืองที่ภักดีต่อพระองค์"
12.สาธารณรัฐคิวบา
ประติมากรรมมหาเทวีอธีนา ที่ ลา ฮาบานา (La Habana) ตั้งอยู่ภายในซุ้มโค้งของตัวอาคาร ที่ทำให้ดูโดดเด่น
แต่ช่างปั้นองค์เทวปฏิมากลับยังไม่เก่งเท่าไหร่ครับ
พระวรกายผิดส่วน ผิดหลักทัศนียวิทยา แล้วก็ถือโล่แนบพระองค์เกินไป
ดูไม่มีพลังอำนาจ
...................................
หมายเหตุ :
เนื้อหาในบทความนี้ มีลิขสิทธิ์ ใครจะนำไปใช้อ้างอิงที่ใด ไม่ว่าส่วนใดส่วนหนึ่ง
หรือทั้งหมด จะต้องระบุ URL ของแต่ละบทความด้วย
และห้ามนำไปใช้เพื่อการค้าโดยเด็ดขาด
